ADVERTISEMENT

Assad je poznat po brutalnoj vladavini nad Sirijom, u kojoj od 2011. traje razorni građanski rat. Zemlja je opustošena i pretvorena u leglo ekstremističke skupine ISIS, dok se istovremeno pretvorila u poprište sukoba međunarodnih sila. U izbjegličkoj krizi milioni su raseljeni iz svojih domova, prenosi CNN.

Rat je počeo nakon što je Assadov režim odbio popustiti pred masovnim prodemokratskim protestima tokom Arapskog proljeća 2011. godine, umjesto toga krenuvši u brutalno suzbijanje miroljubivog pokreta - ubivši i zatvorivši hiljade građana samo u prvih nekoliko mjeseci.

Assadove snage su optužene za teška kršenja ljudskih prava i brutalne napade na civile tokom 13-godišnjeg rata, uključujući korištenje hemijskog oružja protiv vlastitog naroda. Sjedinjene Američke Države, Jordan, Turska i Europska unija na početku rata pozivali su Assada da odstupi s vlasti, prenose mediji.

Nemilosrdni režim

Režim kojem je Zapad nametnuo sankcije i koji je bio međunarodno izoliran održao se sve do sada zahvaljujući potpori moćnih saveznika Rusije i Irana te nemilosrdnoj kampanji protiv opozicije.

Svjedočanstvo o "popularnosti" tog krvavog režima bile su scene slavlja kad su pobunjeničke snage preuzimale kontrolu nad sirijskim gradovima. Snimke u Homsu prikazuju građane stanovnike kako skidaju Assadove postere i postere njegovog oca, baš kao i 2011. godine.

Pobunjenici u Siriji (Izvor: AP Photo/Darko Vojinovic)

Assad je preuzeo vlast na izborima bez protukandidata 2000. nakon smrti svog oca Hafeza al-Asada, koji se izdigao iz siromaštva, vodio stranku Baath i preuzeo vlast 1970. godine, da bi ubrzo nakon toga postao predsjednik Sirije. Mlađi Assad odrastao je u sjeni svojeg oca, sovjetskog saveznika koji je vladao Sirijom tri decenije i pomogao promicanju manjinske alavitske populacije na ključne političke, društvene i vojne položaje.

Ni Hafez al-Assad nije tolerirao neslaganje, okrenuvši se represiji i povremenim ispadima ekstremnog državnog nasilja. Godine 1982. u gradu Hami - koji su pobunjenici zauzeli ove sedmice - Hafez al-Assad je dopustio vojsci i obavještajnim službama da pobiju hiljade njegovih protivnika, okončavši tako ustanak koji je vodilo Muslimansko bratstvo.

Nasljednik koji nije bio predodređen

Kao drugi sin, koji nije bio predodređen preuzeti očevu dužnost, Assad je studirao oftalmologiju u Londonu sve dok njegov stariji brat i očev nasljednik Bassel nije poginuo u saobraćajnoj nesreći 1994. godine. Bashar al-Assad je tada došao u središte pozornosti. Počeo je studirati vojnu nauku, a kasnije je postao pukovnik u sirijskoj vojsci.

Hafez al-Assad (Izvor: AP)

Nakon očeve smrti u junu 2000. godine, sirijskom parlamentu trebalo je samo nekoliko sati da promijeni ustav i propisanu dob za predsjednika s 40 godina spusti na 34, koliko je tada bilo Assadu. To mu je omogućilo da naslijedi svog oca na izborima idućeg mjeseca.

Činilo se da su mnogi promatrači u Europi i SAD-u ohrabreni novim predsjednikom, koji se predstavljao kao mlađahni vođa, navodno sklon uvođenju progresivnijeg i umjerenijeg režima.

Assadova supruga Asma al-Assad, kojom se oženio 2000. godine, bivša investicijska bankarica sirijskog porijekla koja je odrasla u Londonu, pomogla je učvrstiti to stajalište. Ali nade Zapada u umjereniju Siriju potonule su kada je novi vođa nastavio njegovati tradicionalne veze Sirije s militantnim skupinama poput Hamasa i Hezbolaha. Nakon što je brutalnom silom dočekao prodemokratske proteste 2011. godine, Zapad je prešao na direktnu osudu režima.

Ruska pomoć

U maju 2011. tadašnji američki predsjednik Barack Obama rekao je da je Assadov režim odabrao put ubistava i masovnih hapšenja svojih građana i pozvao ga da vodi demokratsku tranziciju ili se makne s puta.

Assad je velikom većinom ponovno biran za predsjednika svakih sedam godina, posljednji put na izborima 2021. koje su SAD, Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska, Njemačka i Italija ocijenili "lažnim izborima". Assad je sve vrijeme, do danas, uživao pomoć Rusije i Irana.

Assadove snage bile su poznate po brutalnoj taktici tokom građanskog rata koji je uslijedio nakon slamanja prodemokratskih protesta 2011. godine, kada se formirala naoružana opozicija sastavljena od policije i nekih izbjeglica iz sirijske vojske.

Vladimir Putin i Bashar al-Assad (Izvor: Valery Sharifulin, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP)

Inspektori UN-a za oružje pronašli su 2013. neosporne dokaze o korištenju nervnog plina u Siriji. Tadašnji glavni sekretar UN-a Ban Ki-Moon nazvao je napad koji se 21. augusta dogodio u predgrađu Damaska najgorom upotrebom oružja za masovno uništenje u 21. stoljeću.

Upotreba hemijskog oružja

Sjedinjene Američke Države saopćile su da je u tom napadu možda ubijeno više od 1400 ljudi, uključujući stotine civila. Sirijski dužnosnici više puta su odbacili optužbe za ratne zločine i zločine protiv čovječnosti. Ovaj i drugi napadi potakli su svjetske sile da rade na demontiranju sirijskog hemijskog arsenala i ponukali su SAD da 2013. godine poveća podršku sirijskim pobunjeničkim snagama, nakon onoga što je Washington nazvao narušavanjem "crvene linije".

Assad je upozorio zapadne nacije da ne podržavaju pobunjeničke skupine koje se bore protiv njegovih postrojbi, predviđajući da će militanti jednog dana napasti SAD i druge saveznike. Assad je 2015. godine rekao da se Sirija neće pridružiti koaliciji pod vodstvom SAD - a koja je usmjerena na uništavanje terorističke skupine ISIS, koja je tokom rata preuzela kontrolu nad dijelovima njegove zemlje, već se oslanjao na rusku pomoć.

Sirijski pobunjenici (Izvor: AP Photo/Hassan Ammar)

Sukob je sada kamen temeljac Assadove ostavštine. Ujedinjeni narodi početkom ove godine naglasili su da je rat ostavio više stotina hiljada mrtvih, više od sedam miliona interno raseljenih i više od šest miliona međunarodnih izbjeglica, prenosi Index HR.