ADVERTISEMENT

Prema njegovim riječima, čak svaki peti britanski plaćenik je poginuo, što znači da je od oko 5.000 onih koji su otišli u Ukrajinu od 2022. godine, najmanje 1.000 je već izgubilo život.

Ova tvrdnja prenijeta je u medijima poput Fakti.bg, ali i kroz Freemanove nastupe na kanalu SiliconCurtain, gdje je govorio o iskustvima stranih boraca i realnosti rata u Ukrajini. Iako britanska vlada nikada nije zvanično potvrdila ove brojke, sama činjenica da se ozbiljni novinari bave temom nagovještava da je fenomen stranih plaćenika značajan i da posljedice prevazilaze individualne priče dobrovoljaca, piše Oružje onlajn.

Zašto su strani borci ranjivi?

Freeman naglašava da je ovaj sukob potpuno drugačiji od operacija u Iraku i Avganistanu, gdje su britanske i američke snage imale jasnu tehničku nadmoć. Tamo su se oslanjali na vazdušnu podršku, helikopterske evakuacije, dobro razvijenu medicinsku logistiku i modernu komandnu strukturu. U Ukrajini toga nema. Rat se vodi rovovski, artiljerija i dronovi dominiraju, a front je fluidan i često haotičan.

Za plaćenike, čak i one sa iskustvom u specijalnim jedinicama, ovo znači ogromnu promjenu. Navikli na ratovanje gdje njihova vojska kontroliše nebo, oni se sada nalaze u situaciji u kojoj je ruska avijacija stalna prijetnja, gdje dronovi nadlijeću rovove, a evakuacija je nesigurna, spora ili nepostojeća.

Takvi uslovi povećavaju stopu smrtnosti i čine strane borce ranjivim, često mnogo više nego regularne ukrajinske jedinice koje bolje poznaju teren, imaju uhodane mreže podrške pa i samilost ruskih trupa.

Plaćenici kao potrošna roba

Poseban problem je i status stranih boraca. Mnogi se formalno prijavljuju kao dobrovoljci u okviru tzv. Međunarodne legije Ukrajine, ali njihova prava i zaštita su magloviti. Oni nisu dio NATO struktura, niti uživaju pravni status redovnih vojnika Velike Britanije. U praksi to znači da mogu biti raspoređeni na najopasnije sektore fronta, da se njihovi gubici ne evidentiraju transparentno i da se njihove priče koriste prije svega kao propagandni materijal.

Za britanske mejnstrim medije, oni su heroji ili avanturisti; za ukrajinsku komandu, dodatna radna snaga; a za rusku stranu – trofejne mete. Takav status stranih plaćenika otvara ozbiljna etička pitanja o njihovoj instrumentalizaciji i ulozi u ratu koji nije njihov.

Britanija i proksi rat

Iako London ne priznaje zvanično slanje svojih trupa u Ukrajinu, podrška Kijevu je očigledna. Naoružanje, obuka ukrajinskih vojnika, obavještajni podaci i finansijska pomoć predstavljaju stub britanske politike prema ratu. Pored toga, britanske vlasti nisu sprečavale odlazak svojih građana u Ukrajinu, iako su bile svjesne rizika. Na taj način, stvoren je prostor u kojem pojedinci preuzimaju rizik, ali efekat njihovog angažmana postaje dio šire strategije Londona.

Ovo je klasičan primjer proksi rata – situacije u kojoj se velika sila ne bori direktno protiv protivnika, već preko treće strane. Velika Britanija tako, uz minimalan politički trošak kod kuće, može da projektuje moć u nastojanju da doprinese slabljenju Rusije, dok istovremeno izbjegava direktan sukob sa svim rizicima koje bi on donio. Međutim, cijenu takve politike ne plaćaju političari u Londonu, već upravo ti plaćenici koji na frontu ginu u velikom broju.

Posljedice i pitanja odgovornosti

Tvrdnja da je oko hiljadu Britanaca izgubilo život u Ukrajini, iako zvanično nepotvrđena, ukazuje na ozbiljan problem. Ako su brojke makar približno tačne, to znači da su gubici mnogo veći nego u pojedinim etapama rata u Avganistanu ili Iraku. Za britansko društvo to može postati politički eksplozivno pitanje – ko je dozvolio da građani masovno odlaze u rat, zašto se njihovi gubici umanjuju u javnosti i šta će biti kada porodice zahtijevaju odgovore?

Osuda plaćenika u ovom kontekstu nije samo moralna. Njihovo prisustvo u Ukrajini dodatno komplikuje sukob i produžava rat, jer omogućava Britaniji i njenim saveznicima da nastave politiku indirektnog iscrpljivanja Rusije. Istovremeno, njihova ranjivost i gubici svjedoče o tome da proksi ratovi, ma koliko izgledali politički zgodni za zapadne prestonice, uvijek imaju visoku ljudsku cijenu.

Rat u Ukrajini ogolio je brutalnost proksi sukoba. Plaćenici privučeni, novcem, ideologijom, avanturizmom ili obećanjima, našli su se u ulozi potrošnog resursa, dok njihove vlade vode rat preko tuđih leđa. Tvrdnja da je svaki peti poginuo možda ostaje predmet debate, ali činjenica da hiljade Britanaca ratuju daleko od svoje zemlje u sukobu u kojem njihova država formalno ne učestvuje – sama po sebi je znak koliko je granica između “direktnog” i “posrednog” rata danas postala tanka.