ADVERTISEMENT

Iliescu je prvi slobodno izabrani predsjednik Rumunije nakon pada komunizma 1989. godine, koji se kasnije suočio s optužbama za zločine protiv čovječnosti zbog uloge u krvavoj revoluciji.

Imao je de facto vojnu vlast tokom antikomunističkog ustanka, a vlast je preuzeo nakon što su komunistički diktator Nicolaj Čaušesku i njegova supruga Elena pogubljeni 25. decembra 1989. godine.

Više od 1.100 ljudi je poginulo tokom ustanka, od kojih 862 nakon što je Iliescu preuzeo vlast. On je više puta negirao bilo kakvu krivicu.

Dva puta reizabran, 1992. i 2000. godine, Iliescu se uglavnom povukao iz javnog života do 2017. godine. Posljednjih godina njegovo zdravlje se pogoršalo.

Godine 2019. je podvrgnut operaciji srca, a u junu mu je dijagnostifikovan rak pluća. Bolnica u glavnom gradu Bukureštu, gdje se Iliescu liječio od 9. juna, saopštila je u utorak da je preminuo u 15.55 sati po lokalnom vremenu nakon što su ljekari "uložili sve napore da mu pruže potrebnu njegu i liječenje".

Rumunska vlada je takođe potvrdila njegovu smrt i izrazila saučešće njegovoj porodici i onima bliskim bivšem predsjedniku. Dodala je da će uskoro objaviti planove za državnu sahranu.

U saopštenju na službenoj web stranici, Rumunska Socijaldemokratska partija, ili PSD, koju je Iliescu osnovao, nazvala je to "vrlo tužnim danom za Rumuniju".

"Istaknuta ličnost Rumunske revolucije i istorije savremene Rumunije, predsjednik Jon Iliescu će za sve nas ostati simbol političara i državnika", navodi se u saopštenju.

Dodali su da je "imao hrabrosti da se suoči s Nicolajem Čaušeskuom i njegovom diktaturom i nepovratno je usmjerio Rumuniju na euroatlantski put."

"Bio je snažan vođa, kojeg je većina voljela, a drugi osporavali, kao što se događa u demokratiji", dodaje se.

Vojni tužioci su 2018. godine optužili Iliescua za zločine protiv čovječnosti jer nije spriječio "brojne situacije" u kojima su civili nepotrebno ubijani tokom revolucije.

Tužioci su tvrdili da je širio lažne informacije putem državnih medija, stvarajući "generaliziranu psihozu" koja je podstakla haos i krvoproliće.

Optužbe protiv Iliescua, koji je bio ministar u komunističkoj vladi sve dok nije smijenjen 1971. godine, odnose se na petodnevni period tokom ustanka, nakon što je Čaušesku pobjegao iz Bukurešta 22. decembra 1989.

U januaru ove godine, Iliescuovi pravni problemi su se pogoršali kada su ga tužioci optužili za zločine protiv čovječnosti u drugom slučaju. Tužioci tvrde da je provodio politiku koja je dovela do nasilnog obračuna s civilnim demonstrantima u Bukureštu 1990. godine, koji su zahtijevali uklanjanje bivših komunista s vlasti.

Iliescu je pozivao rudare uglja iz doline Jiu da "obnove red" u glavnom gradu. Najmanje četiri osobe su ubijene.

Uprkos održavanju dobrih odnosa sa Sovjetskim Savezom do njegovog raspada 1991. godine, Rumunija je postala članica vojnog saveza NATO 2004. godine.

Nakon što je njegov posljednji mandat istekao, služio je kao zastupnik u Socijaldemokratskoj partiji, najdominantnijoj političkoj stranci Rumunije od završetka komunizma prije 35 godina.

Dvije decenije nakon revolucije, Iliescu je bio najznačajnija politička ličnost Rumunije koja je pomogla u definiranju novih demokratskih institucija zemlje i njenog Ustava.

Nakon pobjede Nikusora Dana na predsjedničkim izborima u Rumuniji u maju, Iliescu je čestitao novom prozapadnom lideru u objavi na blogu, napominjući da Rumunija "prolazi kroz složen period" i suočava se s ekonomskim, društvenim i geopolitičkim izazovima.

"Rumuniji je potrebna koherentnost, dijalog i čvrsta posvećenost jačanju demokratskih institucija i njenog evropskog puta", rekao je.