ADVERTISEMENT

Ispitanici su, navodi se u rezultatima istraživanja koji su na sajtu IRI-a objavljeni 11. septembra, poručili – zemlja ide u pogrešnom pravcu, korupcija i visoke cijene su gorući problemi, a povjerenje u političare i institucije gotovo da ne postoji.

Ogromna većina građana, njih čak 83%, smatra da BiH ide u pogrešnom pravcu. Ovaj snažan pesimizam prati i izražena želja za promjenom – 63% ispitanika vjeruje da je zemlji hitno potrebna promjena, dok se 35% i dalje nada stabilnosti postojećeg sistema.

Veoma je nisko povjerenje u političko rukovodstvo. Čak 76% građana smatra da BiH treba novu vrstu lidera, dok samo 17% vjeruje da su trenutni političari odgovarajući za vođenje zemlje. Kao poželjne buduće lidere, ispitanici najviše ističu stručnjake van politike (45%) i uspješne poslovne ljude (39%).

Visoke cijene i korupcija u fokusu

Kada su upitani da izdvoje najveće probleme u svakodnevnom životu, građani su najčešće pominjali ekonomsku situaciju. Troškovi života i visoke cijene su na vrhu liste problema (24%), odmah iza njih je korupcija (21%), koja bilježi značajan rast u odnosu na prošlu godinu, kada je samo 12% građana navodilo korupciju kao glavni problem.

Opšta politička situacija (12%), nezaposlenost (10%) i kriminal ili javna sigurnost (4%) takođe se nalaze među pet najčešće spominjanih problema. Ostale teme koje zabrinjavaju građane uključuju unutrašnje sukobe, iseljavanje i osjećaj nesigurnosti, koje su spomenuli po 3% ispitanika.

Korupcija se percipira kao sveprožimajući problem – 70% građana smatra je veoma ozbiljnom, a najčešći oblici uključuju ponašanje u ličnom interesu (25%) i traženje mita ili poklona (20%). Polovina ispitanika vjeruje da je korupcija toliko raširena da je gotovo nemoguće smanjiti je.

Prisutan strah od sukoba

Gotovo četvrtina građana (23%) smatra da je oružani sukob u bliskoj budućnosti moguć – od čega 5% vjeruje da je vrlo vjerovatan, a 18% donekle vjeruje u takav scenario. Oni koji očekuju sukobe navode političku i ekonomsku nestabilnost (43%) te međunacionalne napetosti (39%) kao glavne uzroke.

S druge strane, građani koji ne vjeruju u mogućnost rata navode dva ključna razloga: uvjerenje da međunarodna zajednica to ne bi dozvolila (46%) i vjeruju da bi građani odbili da učestvuju u novom ratu (26%). Nacionalizam se i dalje percipira kao ozbiljan problem – 69% građana ga smatra prijetnjom, bilo velikom (38%) ili donekle prisutnom (31%).

Institucije bez povjerenja

Vladajuće strukture na svim nivoima dobijaju pretežno negativne ocjene od građana. Rad Savjeta ministara BiH čak 84% ispitanika ocjenjuje lošim (49% vrlo lošim, 35% donekle lošim). Ni entitetske vlade ne stoje mnogo bolje – Vladu Federacije BiH loše ocjenjuje 73% građana tog entiteta, dok Vlada Republike Srpske ima nešto povoljniju ocjenu, ali i dalje negativnu, sa 57% nezadovoljnih i 40% zadovoljnih ispitanika.

Kada je riječ o bezbjednosti, građani su podijeljeni. Oko 53% ocjenjuje bezbjednosnu situaciju zadovoljavajućom, dok 45% izražava nezadovoljstvo. Uzroci nezadovoljstva najčešće se vezuju za kriminal, nasilje i nesigurnost na ulicama (16%), te političku nestabilnost i pritiske (16%).

Spoljni uticaji, saveznici i sloboda medija

Građani BiH imaju podijeljena mišljenja o međunarodnim partnerima. Među najvažnijim saveznicima spontano navode Tursku (16%), Srbiju (15%), Evropsku uniju (15%), Rusiju (11%) i Njemačku (10%).

Kada je riječ o ratu u Ukrajini, stavovi su polarizovani – 32% građana za sukob okrivljuje Rusiju, dok 27% krivi Zapad, uz izražen geografski jaz između entiteta.

Sloboda medija takođe je upitna u očima građana – 60% smatra da mediji u BiH nisu slobodni. Televizija ostaje najčešći izvor informacija o političkim dešavanjima, koju prati 40% ispitanika.

Značajne razlike u stavovima između Federacije BiH i Republike Srpske

Postoje izražene razlike u percepcijama građana Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske, naročito kada je riječ o geopolitici, ocjeni rada vlasti, percepciji unutrašnjih prijetnji, ali i o stavu prema međunarodnim saveznicima.

Najveći raskol u stavovima ogleda se u odgovoru na pitanje ko je odgovoran za rat u Ukrajini. Dok je u Federaciji BiH dominantno mišljenje da je Rusija kriva za sukob (45%), u Republici Srpskoj gotovo isto toliko građana (44%) krivi Zapad, čime se jasno vidi suprotnost stavova između ova dva entiteta. Zajednički odgovor oko 30 odsto građana je da su za rat "odgovorne sve strane".

Kada je u pitanju ocjena rada vlada na entitetskom nivou, razlike su takođe vrlo izražene. Gotovo tri četvrtine stanovnika Federacije BiH (73%) smatra da rad njihove vlade nije zadovoljavajući, dok u Republici Srpskoj 57% građana negativno ocjenjuje rad svoje vlade, ali istovremeno 40% daje pozitivnu ocjenu.

I kod pitanja unutrašnjih prijetnji i problema situacija je podijeljena. Na nivou cijele zemlje, 23% građana smatra da je oružani sukob u budućnosti vjerovatan. Međutim, razlozi zašto rat neće doći razlikuju se između entiteta: građani Federacije BiH više vjeruju da međunarodna zajednica neće dozvoliti rat, dok stanovnici Republike Srpske ističu da bi građani odbili da se bore u novom sukobu.

Posebno zanimljive razlike postoje i u percepciji međunarodnih saveznika, koje direktno reflektuju etničke i političke orijentacije unutar entiteta.

Rusija, koja je na nivou cijele BiH četvrta po važnosti (11%), uglavnom uživa podršku stanovnika Republike Srpske, gdje je percipirana kao jedan od najvažnijih saveznika. U Federaciji BiH, naprotiv, Rusija ima vrlo malu podršku kao saveznik.

S druge strane, Evropska unija (EU), koja je na nivou BiH na visokom trećem mjestu sa 15%, ima znatno jaču podršku u Federaciji BiH, gdje su EU i Njemačka percipirani kao glavni saveznici. U Republici Srpskoj EU ima manji značaj, a fokus se prebacuje na Rusiju i Srbiju.

Turska je najvažniji saveznik na nivou cijele BiH (16%), ali je njena podrška dominantna gotovo isključivo u Federaciji BiH. U Republici Srpskoj, Turska se nalazi na niskoj poziciji ili uopšte nije prisutna među pet najvažnijih saveznika.

Srbiju, koja je na nivou cijele BiH drugi najvažniji saveznik (15%), gotovo u potpunosti podržavaju stanovnici Republike Srpske, gdje je Srbija uvjerljivo percipirana kao najvažniji saveznik. U Federaciji BiH, Srbija uživa nizak značaj kao međunarodni saveznik.