ADVERTISEMENT

Atmosferske koncentracije CO2 sada su na najvišim nivoima u posljednjih 800.000 godina, a globalno, svaka od posljednjih 10 godina pojedinačno je bila deset najtoplijih zabilježenih.

Izvještaj o globalnoj klimi također potvrđuje da je prošla godina vjerovatno bila prva kalendarska godina koja je bila više od 1,5C iznad predindustrijske ere.

SMO kaže da je još uvijek moguće održati globalnu prosječnu temperaturu unutar 1,5 stepeni. Kritični Pariški sporazum za ograničavanje najgorih klimatskih uticaja nije prekoračen, dodaje se, jer se mjeri kroz nekoliko decenija.

Uprkos tome, sada vidimo "spiralne vremenske i klimatske uticaje" kako se planeta zagrijava. Neke od posljedica, prema izvještaju, su nepovratne tokom stotina, ako ne i hiljada godina.

Ekstremno vrijeme ima 'razorne posljedice'

"Podaci za 2024. pokazuju da su se naši okeani nastavili zagrijavati, a nivo mora i dalje raste“, kaže generalni sekretar SMO-a Celeste Saulo.

"Zamrznuti dijelovi Zemljine površine, poznati kao kriosfera, tope se alarmantnom brzinom: glečeri se i dalje smanjuju, a antarktički morski led dostigao je drugi najmanji obim ikada zabilježen. U međuvremenu, ekstremno vrijeme i dalje ima razorne posljedice širom svijeta."

Izvještaj je otkrio da se 151 ekstremni vremenski događaj bez presedana dogodio u svijetu u 2024. godine

Tropski cikloni, poplave, suše i druge opasnosti dovele su do najvećeg broja novih raseljavanja zbog ekstremnih vremenskih prilika u posljednjih 16 godina. Ovi događaji su također doprinijeli pogoršanju prehrambene krize i izazvali ogromne ekonomske gubitke. “Jasni znaci” klimatskih promjena uzrokovanih ljudskim djelovanjem, navodi se u izvještaju, “dosegnuli su nove visine 2024. godine”.

"Najnovija provjera planetarnog zdravlja nam govori da je Zemlja duboko bolesna. Mnogi vitalni znaci alarmiraju", kaže glavni naučnik britanskog Met Officea, profesor Stephen Belcher.

"Bez ozbiljnih napora da se poštuju upozorenja, ekstremni vremenski događaji – kao što su suša, toplotni talasi i poplave – nastavit će da se pogoršavaju.”

Kakav je uticaj na Evropu imalo ekstremno vreme?

U Evropi, 114 neobičnih i 74 ekstremnih vremenskih događaja bez presedana raselilo je 26.800 ljudi, povrijedilo 5.600 i dovelo do 111 smrtnih slučajeva prošle godine, prema podacima SMO-a. Od ovih, samo vremenski događaji bez presedana - oni koji su izvan historijskih normi - doveli su do 86 smrtnih slučajeva i raseljenih 24.800 ljudi.

Ovi događaji uključivali su 34 toplotna talasa koji su se protezali od Norveške, gdje su temperature preko 30 stepeni prvi put zabilježene u septembru, do Bugarske gdje je intenzivan period leta bio najduži zabilježen od 1932. godine.

Kiša i pljuskovi činili su još 21 od ovih događaja bez presedana, a većina njih se dogodila u Danskoj. Između februara i marta, mnoga područja Lombardije u Italiji iskusila su dvomjesečni period s najvećim padavinama ikada zabilježenim.

Ukupno osam poplava bez presedana pogodilo je Evropu 2024. godine, što je dovelo do 32 zabilježena smrtna slučaja. Četiri od ovih događaja bila su u Italiji - tri u sjevernoj Italiji samo u septembru i oktobru. U Poljskoj, Estoniji i Danskoj zabilježena je suša bez presedana sa 4.800 raseljenih ljudi i četiri zabilježena smrtna slučaja.

Zemlje moraju ulagati u vremenske, vodene i klimatske usluge

Drugdje u svijetu oluje su bile pojačane globalnim zagrijavanjem. Tropski cikloni bili su odgovorni za mnoge događaje koji su imali najveći uticaj, uključujući tajfun Yagi koji je u septembru pogodio Vijetnam, Filipine i južnu Kinu.

U SAD-u, uragani Helene i Milton su u oktobru pogodili zapadnu obalu Floride, uzrokujući desetine milijardi dolara ekonomskih gubitaka. Preko 200 smrtnih slučajeva povezano je s padavinama i poplavama koje su izazvale Helene, što je najveći broj uragana u kontinentalnom dijelu SAD-a od Katrine 2005. godine.

U decembru je tropski ciklon Chido pogodio Mozambik, Malavi i Majot - jedan od najsnažnijih koji je ikada pogodio francusku prekomorsku teritoriju. Donio je vjetrove jačine od preko 200 km/h koji su sravnili čitava naselja i prekinuli struju i komunikacije mnogim zajednicama. U Mozambiku je raseljeno oko 100.000 ljudi.

Profesor Saulo kaže da je ulaganje u vremenske, vodene i klimatske usluge sada važnije nego ikad za suočavanje s izazovima i izgradnju otpornijih zajednica.

“SMO i globalna zajednica intenziviraju napore na jačanju sistema ranog upozoravanja i klimatskih usluga kako bi pomogli donosiocima odluka i društvu u cjelini da budu otporniji na ekstremne vremenske prilike i klimu,” dodaje ona.

"Napredujemo, ali moramo ići dalje i treba da idemo brže. Samo polovina svih zemalja širom sveta ima adekvatne sisteme ranog upozorenja".