ADVERTISEMENT

U ovom gradu je ove godine zatvorena koksara, koju je zatvorila zenička željezara ArcelorMittal, te je tim smanjeno zagađenje koje je dolazilo iz ovog pogona za proizvodnju koksa. Iako je to bila loša vijest za industriju, za ekologiju je bila nešto bolja.

Kada se pogledaju zvanični podaci o indeksu zagađenja u ovom industrijskom gradu, zaista se vidi poboljšanje kvaliteta vazduha u odnosu na prošlu godinu. Da je tako, za Euronews BiH govori i Samir Lemeš, iz Udruženja Eko forum Zenica, koji kaže da i dalje nije idealna situacija ali je lakša u odnosu na prošlu godinu.

“Mi smo riješili jedan dio problema, industrijsko zagađenje je smanjeno u odnosu na prošlu godinu. Nije u potpunosti eliminisano, ali i dalje imamo sve druge izvore zagađenja na kojima se nije radilo ništa. To su kućna ložišta, kotlovnice, kao što je kotlovnica Kantonalne bolnice koja i dalje zagađuje, a na tome se ništa ne radi, da se izvor emisija, izvor zagađenja ukloni”, izjavio je Lemeš za Euronews BiH.

Potreban katastar zagađivača

Ono što muči Zenicu, kao i mnoge druge gradove u BiH, su kućna ložišta. Pravi pokazatelj bi bio katastar zagađivača, kaže Lemeš i dodaje da su neki gradovi u BiH počeli da rade na tome.

“Vlada Zeničko-dobojskog kantona je najavila da će tokom naredne godine uraditi katastar kućnih ložišta,te će onda imati pouzdanije podatke koliko takvih ložišta ima, koju vrstu goriva koriste i da se na osnovu toga vrši planiranje narednih mjera”, rekao je Lemeš.

Samir Lemeš (Izvor: Zenicablog.com)

Kontrole kućnih ložišta ne postoje, ali postoje načini kako da se smanje zagađenja iz ovog izvora. Lemeš je naveo primjer Poljske, gdje su vlasti zabranile korištenje uglja, te su koristili dronove da prate gdje su povećane emisije, a onda su slali ovlaštena lica da kontrolišu i mjere emisije. Tako su naveli ljude da koriste ispravna goriva, zamijene ložišta, a ponudili su im i druga rješenja zamjene.

“Rješenja postoje, samo ih moramo ugraditi u naše propise i moramo ojačati kapacitete za provođenje tih propisa, jer šta će nam propisi ako se oni ne provode na terenu”, istakao je Lemeš.

U svim gradovima ZDK gdje se koristi ugalj kao gorivo postoji problem sa zagađenjem vazduha. Međutim, Lemeš navodeći primjer Kaknja, gdje je smještena Termoelektrana, kaže da grad zbog nje nije ugrožen jer je dimnjak visok 300 metara.

“Emisije iz tog dimnjaka se rašire na veliku površinu. U Ilijašu, na primjer, imaju veći problem od Termoelektrane Kakanj nego sam Kakanj”, naveo je Lemeš.

Prema njegovom mišljenju, vlasti se moraju više pozabaviti ovim pitanjem i nije dovoljno svjesna ozbiljnosti tog nimalo bezazlenog problema.

Vrsta goriva izuzetno bitna

Dušica Pešević, profesorica na Prirodno-matematičkom fakultetu u Banjaluci, na katedri za zaštitu životne okoline, takođe ističe kao glavni uzrok aerozagađenja individulana ložišta, kotlovnice, toplane, industrijske pogone, ali i saobraćaj.

U zimskom periodu, zbog grejne sezone i sagorijevanja fosilnih goriva i biomase, povećava se emisija zagađujućih materija u vazduh, ali ono što dodatno pogoršava kvalitet vazduha jesu prirodni uslovi, na koje teško možemo uticati.

“Kada pričamo o prirodnim uslovima, prije svega mislim na gradove u kotlinama kao što su Sarajevo i Banjaluka, gdje u zimskim periodima dolazi do temperaturnih inverzija. To znači da se hladniji vazduh sa okolnih brda spušta u kotlinu gdje se ujezeri i onda ne dozvoljava da se zagađujuće materije izdižu u više slojeve atmosfere. Na taj način se one gomilaju u prizemnom sloju vazduha, kvalitet vazduha se pogoršava i takvo stanje traje sve dok se ne promijene prirodni uslovi”, objašnjava profesorica Pešević za Euronews BiH.

Ona kaže da se tokom zime zagađujuće materije, prije svega čvrste čestice koje nastaju sagorjevanjem fosilnih goriva i biomase, emituju u mnogo većem obimu nego u drugim periodima u godini. Saobraćaj je takođe jedan važan uzrok, ali on ima jedan kontinuitet tokom cijele godine.

Dušica Pešević (Izvor: Screenshot/Youtube)

Kada su u pitanju individualna ložišta, rješenja se mogu tražiti ili u efikasnosti peći, kvalitetu goriva koji se koristi za zagrijavanje domaćinstava ili u proširenju toplikacionih sistema.

“Vrsta goriva je jedan od presudnih uzroka. Nije isto da li je u pitanju neki lignit koji je niskog kvaliteta ili je neko gorivo koje ima veću toplotnu moć. Ljudi pale plastiku, pale gumu što je mnogo opasnije za kvalitet vazduha nego kada se koristi pelet ili neka kvalitetnija biomasa. Proširenje toplikacionih sistema ili zagrijavanje na zemni gas, odnosno plin, bi sigurno bilo bolje rješenje jer sada u određenim gradovima imamo nekoliko desetina hiljada individualnih ložišta upitne energetske efikasnosti”, smatra Pešević.

Građani sa jedne strane nemaju dovoljnu kupovnu moć da sami riješe ovo pitanje, dodaje Pešević, dok sa druge upitno je i koliko su osviješetni, koliko imaju znanja o tome i da li samo gledaju cijenu energenta.

“Bilo bi dobro da postoje nekakve subvencije za stanovništvo da svoje neefikasne peći zamijene nekim efikasnijim, da se i tim napravi neki vid pomoći socijalnim kategorijama, ali svakako treba raditi na ekološkoj osviještenosti”, zaključuje Pešević.