ADVERTISEMENT

Podsjetimo, desetine policija, uključujući i MUP RS, izvele su prije nekoliko dana akciju i uhapsile 25 osoba širom svijeta, uključujući i Banjalučanina S.T., zbog sumnje da su distribuisale dječju pornografiju stvorenu na AI.

Banjalučanin i ostali pali su u međunarodnoj akciji “Cumberlend” iza koje stoji Europol, odakle su poručili da je riječ o novom izazovu.

Operacija ‘Cumberlend’ je jedan od prvih slučajeva koji uključuje materijal o seksualnom zlostavljanju djece generisan vještačkom inteligencijom, što je čini izuzetnim izazovom za istražioce, posebno zbog nedostatka nacionalnog zakonodavstva koje se bavi ovim zločinima”, naveli su iz Europola.

Postavlja se pitanje: kakvo je naše zakonodavstvo i da li bi S.T. bio uhapšen u nekom od gradova u FBiH ili u Brčkom? Odgovor je sljedeći: RSi Brčko distrikt, za razliku od Federacije BiH, kroz svoje krivične zakone već imaju mehanizme da hapse i kazne one koji se drznu da razmjenjuju eksplicitne fotografije “nepostojećih” mališana napravljene virtuelnim alatima, pišu Nezavisne.

Ivanka Marković, redovna profesorica krivičnog prava na Pravnom fakultetu u Banjaluci, potvrđuje da je ovo krivično djelo definisano u članu 175 Krivičnog zakona RS.

“Dječija pornografija je materijal koji vizuelno ili na drugi način prikazuje dijete ili realno prikazano nepostojeće dijete ili lice koje izgleda kao dijete, u pravom ili simuliranom eksplicitnom i evidentnom seksualnom ponašanju ili koji prikazuje polne organe djece u seksualne svrhe”, navela je Markovićeva, koja je autor ove odredbe u Krivičnom zakoniku RS.

Na pitanje ko je u konkretnom slučaju oštećen, odnosno nad kim je počinjeno krivično djelo, ona pojašnjava da je oštećeni zapravo – polni integritet djeteta.

“Oštećeni postoji. To je polni integritet djeteta. To je jedno veće dobro. Ne mora biti samo krivično djelo ako je pojedinac oštećen. Šta je sa zaštitom životne sredine? Ko je tu oštećen? Mi smo digli zaštitu polnog integriteta djeteta na nivo opšteg dobra, jer to i jeste opšte dobro”, pojašnjava Markovićeva.

I zakonodavci u Brčko distriktu su, na način gotovo identičan kao u RS, definisali pojam dječje pornografije.

U FBiH, u Krivičnom zakonu, takve definicije nema. Zakonom u FBiH su, naime, tretirani samo oni koji zloupotrijebe stvarne maloljetnike.

“Ko dijete ili maloljetnika snimi radi izrade fotografija, audio-vizualnog materijala ili drugih predmeta pornografskog sadržaja, ili posjeduje ili uvozi ili prodaje ili rasparčava ili prikazuje takav materijal, kaznit će se zatvorom od jedne do pet godina”, navodi se u Krivičnom zakonu FBiH.

Vlado Adamović, sarajevski advokat, kaže da je zakon u RS u ovom dijelu rigorozniji i savršeniji.

“Razlika u krivičnim zakonima RS i FBiH ukazuje na to da je to krivično djelo u RS preciznije zakonski opisano i obuhvata neke radnje i izvršenja koja u Krivičnom zakonu FBiH ne postoje. Svrha je zaštititi djecu od iskorištavanja za pornografiju, a ovdje je to u zakonu u Srpskoj pametno napisano – i kad proizvedete sliku koja je pornografski materijal, vi zapravo iskorištavate djecu”, rekao je Adamović.

Kada je riječ o spomenutoj akciji, Europol je saopštio da su podržali vlasti zemalja učesnika u velikoj borbi protiv seksualne eksploatacije djece koja je dovela do 25 hapšenja širom svijeta.

“Osumnjičeni su bili dio kriminalne grupe čiji su se članovi bavili distribucijom slika maloljetnika u potpunosti generisanih u AI”, naveo je Europol.

Kako su naglasili, očekuje se još hapšenja u narednim nedjeljama, pošto je operacija i dalje u toku. Precizirali su da su identifikovana 273 osumnjičena, od čega je 25 uhapšeno, a realizovana su i 33 pretresa kuća.

“Glavni osumnjičeni, danski državljanin koji je uhapšen u novembru 2024. godine, vodio je onlajn platformu na kojoj je distribuisao materijal koji je proizveo AI. Nakon plaćanja na mreži, korisnici iz cijelog svijeta su mogli da dobiju lozinku za pristup platformi i gledanje djece koja su zlostavljana”, istakao je Europol.