Ambicija Donalda Trumpa da stekne Grenland ponovo dolazi u prvi plan dok se priprema da preuzme drugi mandat kao predsjednik Sjedinjenih Američkih Država.
ADVERTISEMENT
U objavi na Truth Social označio je posjedovanje i kontrolu nad ovom ostrvom kao "apsolutnu nužnost" za nacionalnu bezbjednost SAD, ponovo pokrećući razgovore o pitanju koje je bilo aktuelno tokom njegovog prvog mandata.
Ova izjava izazvala je neposrednu reakciju premijera Grenlanda, Mutea Egedea, koji je jasno stavio do znanja da "Grenland nije na prodaju" i osigurao da će ostrvo nastaviti svoju borbu za slobodu i autonomiju.
Strateška važnost Grenlanda
Grenland, najveće ostrvo na svijetu sa površinom većom od 2 miliona kvadratnih kilometara, raspolaže bogatim prirodnim resursima kao što su nafta, prirodni gas i rijetki minerali. Ovi resursi, zajedno sa strateškom geografskom pozicijom u Arktiku, čine Grenland ključnom geopolitičkom lokacijom.
Američka vojna baza Pituffik Space Base, koja se nalazi na ostrvu, od strateškog je značaja za misije protivraketne odbrane i svemirskih izviđačkih misija. Baza je izgrađena tokom Hladnog rata i ostaje ključna za nacionalnu bezbjednost SAD.
Istorijsko interesovanje i geopolitičke ambicije SAD
Interes Sjedinjenih Američkih Država za Grenland nije novost. Tokom četrdesetih godina prošlog vijeka, vlada Harry Trumana ponudila je 100 miliona dolara za otkup Grenlanda od Danske. Iako je prijedlog odbijen, strateška važnost ostrva ostaje nepromijenjena.
Ideja se ponovo pojavila 2019. godine tokom prvog mandata Trumpa, uz podršku političara poput senatora Toma Cottona, koji je istakao da bi Grenland mogao ojačati nacionalnu bezbjednost SAD, posebno zbog sve većeg uticaja Kine u Arktiku.
Grenland je autonomna teritorija Danske od 2009. godine, sa pravom da proglasi nezavisnost. Iako je politički i kulturološki povezan sa Evropom, geografski pripada Sjevernoj Americi. Ostrvo ima 57.000 stanovnika, od kojih većinu čine autohtoni Inuiti.
Procjenjuje se da ekonomska vrijednost Grenlanda premašuje 1,7 triliona dolara, uzimajući u obzir prirodne resurse i infrastrukturu. To čini mogućnost otkupa od strane SAD izuzetno složenom, posebno s obzirom na političke i istorijske odnose Danske sa ovim ostrvom.
Šta bi to značilo za geopolitičku ravnotežu
Ponovno interesovanje SAD za Grenland ističe stratešku važnost Arktika, regiona koji postaje sve kritičniji zbog klimatskih promjena i rastućeg geopolitičkog suparništva. Kina, Rusija i SAD sve više teže uticaju u tom području, čineći Grenland središtem ove međunarodne konfrontacije.
Trump se čini odlučnim da promoviše otkup ostrva kao deo šire strategije za jačanje američke prisutnosti u Arktiku i zaštitu strateških interesa SAD. Ipak, protivljenje sa strane Grenlanda i Danske stvara prepreke koje čine ovu inicijativu teško ostvarivom.
Jugoistočno od Grenlanda nalaze se Atlantski okean i Island, istočno Grenlandsko more, sjeverno Arktički okean, a zapadno Bafinov zaliv i Kanada.
Grenland je najveće ostrvo na Zemlji (ukoliko smatramo da je Australija kontinentalni dio Okeanije i ne računamo je kao ostrvo) i najveća zavisna teritorija na svetu, na osnovu površine. Oko 81 odsto njegove površine pokriva led.
Od 21. juna 2009. godine, vlada Grenlanda uživa veću autonomiju od Danske, sa više nadležnosti i ima pravo na eksploataciju bogatih prirodnih resursa svoje teritorije.