ADVERTISEMENT

Rasprava o milijardama koje su uložene u pomoć Ukrajini od februara 2022. godine, te o tome dijeli li se teret pravedno, sada dominira diplomatskim razgovorima.

Euronews donosi detaljan pregled ko tačno šta plaća, ali i koliko ti troškovi teže za svaku zemlju. Ukrajinski parlament, Vrhovna rada, odobrio je u novembru prošle godine rekordni vojni budžet od 45,9 milijardi evra za 2025. godinu, što je tada činilo 26,3% BDP-a Ukrajine ili 55% ukupnog budžeta zemlje.

Tokom jula iznos je revidiran kako bi uključio dodatnih 8,6 milijardi evra za vojnu podršku, nabavku oružja i proizvodnju, čime je ukupni iznos narastao na 31% BDP-a, odnosno 67% svih državnih rashoda. Rashodi kao udio u budžetu pokazuju koliko se sredstava izdvaja za specifične prioritete poput odbrane u odnosu na ostale izdatke.

Sa druge strane, rashodi u odnosu na BDP mjere iznos u odnosu na veličinu cijele privrede, uključujući privatne firme i druge ekonomske aktivnosti, što pomaže prikazati ukupni teret na nacionalnu ekonomiju.

EU potrošila 72 milijarde u tri godine

Iako ukrajinski budžet za odbranu u iznosu od 55 milijardi evra odražava samo potrebu za preživljavanjem, ukupni trošak sukoba za Ukrajinu procjenjuje se na 700 milijardi evra. Taj iznos uključuje obnovu, humanitarnu pomoć i privredne gubitke. Rashodi za odbranu predstavljaju samo jedan segment tih troškova.

Poređenja radi, Evropska unija je za ukrajinske odbrambene napore, koji uključuju direktnu potrošnju EU i bilateralne izdatke država članica, potrošila oko 72 milijarde evra za trogodišnji period od 2022. do 2024. godine. To čini oko 0,3% BDP-a EU-a godišnje. Sjedinjene Američke Države su, prema podacima Stejt Departmenta, za isti trogodišnji period izdvojile 57,3 milijarde evra na ukrajinsku odbranu.

Iako je iznos koji su SAD i EU uložili u odbranu Ukrajine samo mali postotak njihovog godišnjeg BDP-a, za Ukrajince su to ogromni troškovi.

Koliko je to po osobi?

Važno je i pogledati koliko svaki građanin pojedine zemlje doprinosi troškovima ukrajinske odbrane. Ako podijelimo ukrajinski vojni budžet na temelju trenutne populacije od oko 37,86 miliona (uzimajući u obzir izbjeglice i interno raseljene osobe), svaki Ukrajinac platio je za odbranu u periodu od 2022. do 2024. godine oko 3.424 evra, što znači da je godišnji iznos po građaninu 1.312 evra.

Ovaj iznos daleko je veći od onog što za istu svrhu izdvajaju građani SAD ili EU. Izračun za SAD temelji se na procjeni Instituta Kil, koji spominje 111,28 milijardi evra kao ukupnu podršku (uključujući vojnu i humanitarnu pomoć) za period od tri godine. Podijelimo li tu brojku s brojem stanovnika SAD, svaki Amerikanac platio je oko 108 evra godišnje za ukrajinsku odbranu.

Za EU, procjena Instituta Kil o ukupnoj pomoći Ukrajini od oko 138 milijardi evra daje iznos od 95 evra godišnje po građaninu EU. Ovdje treba napomenuti da različite zemlje EU daju različite doprinose, pa tako neke zemlje (poput Mađarske) doniraju vrlo malo ili ništa, osim kroz zajednički budžet EU.

Ukrajinci izdvajaju trećinu plate

Pored EU, neke evropske zemlje izvan EU, poput Norveške, takođe doprinose Ukrajini putem dodatnih instrumenata kao što je Juropijan Pis Fasiliti. Međutim, većina procjena pomoći Ukrajini ne uključuje sredstva iz ovog fonda. Prosječna godišnja plata ukrajinskog građanina iznosi oko 3.500 evra, pa njihov doprinos ratnim naporima čini oko trećine njihove godišnje plate.

Sa druge strane, prosječna plata u EU iznosi oko 29.600 evra, a u SAD oko 56.880 evra, što znači da je za građane tih zemalja doprinos Ukrajini manji teret. U sljedećoj deceniji Ukrajinu očekuju potreba za obnovom u iznosu od 448,6 milijardi evra, što je gotovo devet puta više od budžeta za odbranu 2025. godine. Prema četvrtoj procjeni štete i potreba Svjetske banke, koja je objavljena 25. februara, direktna šteta na ukrajinskoj infrastrukturi iznosi 150 milijardi evra.

Razaranje stambenih objekata najteže je pogodilo Ukrajinu, uz iznos štete od 48,8 milijardi evra, dok bi obnova tih objekata zahtijevala 71 milijardu evra. Saobraćajna infrastruktura pretrpjela je štetu od 31,6 milijardi evra, a njena obnova koštala bi 66,7 milijardi evra.

Energetski sektor, koji je također pretrpio ozbiljna oštećenja, suočava se s troškovima obnove koji dostižu 58,2 milijarde evra. Ove brojke pokrivaju samo ekonomsku stranu rata. Puno veći teret osjećaju Ukrajinci u obliku izgubljenih života, raseljenih porodica i razorenih zajednica, a te brojke nikakva tablica ne može prikazati.