ADVERTISEMENT

Danas se navršavaju 33 godine od historijskog referenduma na kojem su građani Bosne i Hercegovine odlučivali o budućnosti zemlje.

Referendum je održan 29. februara i 1. marta 1992. godine, a građani su odgovarali na pitanje: "Jeste li za suverenu i nezavisnu BiH, državu ravnopravnih građana, naroda BiH - Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?"

Bosna i Hercegovina i 33 godine od referenduma

Na referendum je izašlo 63,7 posto birača, odnosno 2.073.568 glasača. Od tog broja, 99,44 posto izjasnilo se za nezavisnost, dok je 6.037 osoba glasalo protiv.

Referendumski listić (Izvor: facebook)

Politički kontekst i posljedice

Referendumski dani protekli su uz političke napetosti i incidente, a u Sarajevu su bile postavljene barikade.

Nakon potvrde rezultata referenduma 6. marta iste godine, uslijedili su masovni antiratni protesti. Međutim, umjesto mira, zemlja je ušla u teško ratno razdoblje. Već 6. aprila 1992. godine započela je opsada Sarajeva, najduža opsada jednog glavnog grada u modernoj historiji.

Rezultati referenduma omogućili su međunarodno priznanje Bosne i Hercegovine.

Prva država koja je priznala BiH bila je Bugarska, a 6. aprila 1992. godine to je učinila i Njemačka, nakon čega su uslijedila priznanja drugih europskih zemalja i Sjedinjenih Američkih Država.

Bosna i Hercegovina je 22. maja 1992. godine postala članica Ujedinjenih naroda, čime je stekla punopravni međunarodni subjektivitet.

Ratni sukobi trajali su do 1995. godine, uz masovna stradanja, razaranja, zločine i genocid.

Kraj rata donio je potpisivanje Daytonskog mirovnog sporazuma 14. decembra 1995. godine, kojim je potvrđen teritorijalni integritet BiH, ali i uspostavljena administrativna podjela na dva entiteta – Federaciju Bosne i Hercegovine i Republiku Srpsku.

Odlukom Međunarodnog arbitražnog suda, 8. marta 2000. godine uspostavljen je Distrikt Brčko, koji pripada Bosni i Hercegovini kao posebna administrativna jedinica pod njezinim suverenitetom.

Referendum o nezavisnosti (Izvor: Inforadar)

Put prema europskim integracijama

Bosna i Hercegovina danas teži euroatlantskim integracijama.

U okviru Akcijskog plana za članstvo, suradnja s NATO savezom odvija se kroz Program reformi. Europska unija je 15. decembra 2022. godine BiH dodijelila status kandidata za članstvo, što predstavlja važan korak ka punopravnoj integraciji u EU.

Različiti pogledi na Dan nezavisnosti

Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine, koji je zakonski uspostavljen 6. marta 1995. godine, službeno se obilježava u Federaciji BiH.

U Republici Srpskoj, ovaj datum se ne obilježava kao praznik, što odražava političke i historijske razlike u percepciji ovog događaja.

Politički i institucionalni predstavnici Republike Srpske navode da ovaj datum predstavlja simbol preglasavanja srpskog naroda i datum kada je na Baščaršiji u Sarajevu ubijen srpski svat Nikola Gardović.

Bez obzira na različite stavove, 1. mart ostaje jedan od ključnih datuma u novijoj historiji Bosne i Hercegovine, koji je odredio njezin politički i međunarodni put.