ADVERTISEMENT

Oboje su bili ključne figure u Evropskoj službi za spoljne poslove (EEAS). Uz njih je uhapšen i kodirektor Koledža Evropa Ćezare Zegreti. Oni se sumnjiče za prevaru u javnim nabavkama, korupciju, sukob interesa i kršenje profesionalne tajne.

Kako piše briselski Politiko, predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen suočava se sa najtežim izazovom po odgovornost institucija EU u posljednjoj generaciji, nakon što je pokrenuta istraga o navodnoj prevari u koju su upleteni visoki zvaničnici i koja bi, ukoliko se dokažu optužbe, mogla da preraste u veliku političku krizu, piše briselski Politiko. Mogherini je od 2020. godine rektorka Koledža Evrope, a 2022. postala je direktorka Diplomatske akademije EU, projekta koji je u centru istrage. Saninno je ranije bio generalni sekretar EEAS, a trenutno obavlja visoku funkciju u Komisiji.

Međutim, iako juče pompezno uhapšeni, Mogherini i Saninno pušteni su protekle noći da se brane sa slobode, saopštilo je Evropsko javno tužilaštvo. Oni se sumnjiče za moguće zloupotrebe, prevaru prilikom dodjele javnih ugovora, kao i korupciju, sukob interesa i kršenje profesionalne tajne.

"Optužbe se odnose na prevaru i korupciju u nabavkama, sukob interesa i kršenje profesionalne tajne. Pušteni su, jer se ne smatra da u njihovom slučaju ne postoji rizik od bjekstva", navodi se u saopštenju tužioca.

EPPO je saopštilo da su sve tri pritvorene osobe zvanično obavještene o optužbama protiv njih, a koje uključuju prevaru i korupciju u javnim nabavkama, sukob interesa i kršenje profesionalne tajne, prenosi Euraktiv.

Prema belgijskim zakonima, označavanje osumnjičenih znači da je istraga u toku i da osobe mogu dalje da se ispituju, ali da to ne podrazumijeva krivicu. Kako je EPPO saopštio osumnjičeni se smatraju nevinim dok istraga traje.

Podsjetimo, racije su se juče dogodile širom Belgije u ranim jutarnjim satima, a policija, koja je ušla u zgradu Koledža, ali i EEAS, izvršila je i pretrese kuća uhapšenih, u kojima je zaplijenila dokumente.

Predstavnici sindikata EU upozorili su da bi, ako se navodi potvrde, šteta po ugled evropskih institucija mogla da bude "katastrofalna".

Kritičari u Evropskom parlamentu ponovo su pozvali na glasanje o nepovjerenju predsjednici Komisije, dok opozicione političke grupe ističu da je "u pitanju kredibilitet institucija".

Zvaničnik EU ocijenio je da Von der Leyen ne bi trebalo da bude odgovorna za navodne propuste autonomne službe kao što je EEAS, dodajući da se njeno ime zloupotrebljava zbog političkih motiva.

Komisija i Koledž Evrope odbili su da komentarišu slučaj.

Kritike su stigle i iz država članica, kao i iz Rusije, uz optužbe da Brisel "drži predavanja drugima dok ignoriše sopstvene probleme". Fokus istrage su i okolnosti kupovine zgrade u Brižu, u kojoj su smješteni pokaznici Koledža, za 3,2 miliona evra, rekle su četiri osobe upoznate s istragom, prenosi Foljo.

Konkurs za domaćina akademije zahtijevao je od kandidata da obezbijede smještaj, a Koledž Evrope je kupio zgradu 2022. godine tokom perioda finansijskih poteškoća i neposredno prije nego što je EEAS raspisala tender kojim je kasnije instituciji dodijeljeno 654.000 evra za finansiranje, navode izvori. Istražitelji ispituju navode da su Koledž Evrope i njegovi predstavnici imali pristup povjerljivim informacijama u vezi s tenderom, koji je trebalo da ostane tajan kako bi se omogućila poštena konkurencija između institucija koje su se nadmetale za smještaj nove akademije.

U operaciji sprovedenoj juče učestvovali su belgijska federalna policija, kancelarija EU za borbu protiv prevara (OLAF) i Evropsko javno tužilaštvo (EPPO), a prema riječima očevidaca oko 10 policajaca u civilu je ušlo u zgradu EEAS-a oko 7.30 časova.

Zvaničnik iz diplomatske službe EU potvrdio je da je izvršena racija, dok portparoli EPPO-a i OLAF-a nisu željeli da komentarišu istragu.

OLAF je ranije ispitivao više osoba u vezi sa slučajem i proslijedio nalaze EPPO-u, koje je nadležno za potencijalno krivično gonjenje.

Nema naznaka da su OLAF ili EPO došli do zaključaka o nezakonitim radnjama, i niko još nije formalno optužen.

Koledž Evrope je pod vođstvom rektorke Federice Mogherini, bivše visoke predstavnice EU za spoljne poslove od 2020. godine. Tokom perioda koji je pod istragom, EEAS je vodio još jedan bivši ministar spoljnih poslova socijalista, španski ministar spoljnih poslova Josep Borrell. Međutim, portparol Borrella nije bio dostupan za komentar.

Bivša šefica diplomatije EU

Mogherini je dobro poznata u diplomatskim krugovima, visoko povezana i obavljala je najviše političke funkcije, uključujući poziciju italijanske ministarke spoljnih poslova u vreme Matea Rencija i Visoke predstavnice Evropske unije. Trenutno je rektorka Koledža Evrope, institucije posvećene evropskim studijama koja se smatra platformom za ulazak u poslove u EU, podsjeća Euronews.

Mogherini, rođena 1973. u Rimu, počela je politički da se angažuje još kao tinejdžerka. Godine 1988. pridružila se Federaciji komunističke omladine Italije.

Nakon raspada Komunističke partije Italije, priključila se socijaldemokratama, odnosno PD-u. U okviru Demokratske partije Italije njena karijera brzo je napredovala: 2008. postala je poslanica u italijanskom parlamentu, sa fokusom na spoljne poslove. Pravi proboj uslijedio je 2014, kada je imenovana za ministarku spoljnih poslova u vladi Matea Rencija.

Glavna diplomata EU i fokus na Iran

Njen mandat ministarke nije dugo trajao; iste godine Renci ju je kandidovao za funkciju Visoke predstavnice u Junkerovoj komisiji. Uprkos protivljenju baltičkih država, zabrinutih zbog njene politike prema Rusiji i navodnog popuštanja Moskvi, imenovana je 2014. za Visoku predstavnicu - funkciju koja koordinira spoljnu politiku država članica, učestvuje na sastancima Kolegijuma Evropske komisije i predsjedava Savjetom za spoljne poslove EU.

Kao šefica diplomatije EU postala je stalno prisutna na međunarodnoj sceni, a njen profil je dodatno porastao dok je predstavljala EU u pregovorima o iranskom nuklearnom sporazumu (JCPOA).

Po završetku mandata, Mogherini je 2020. imenovana za rektorku Koledža Evrope, uprkos kritikama zbog nedostatka akademskih kvalifikacija.

Tada se suočila i s optužbama o mogućem sukobu interesa, s obzirom na to da se Koledž u najvećoj mjeri finansira iz Evropske komisije, njenog bivšeg poslodavca.

Koledž u Brižu poznat je kao odskočna daska za studente koji žele da uđu u institucije EU i izgrade karijerne veze. De facto, piše portal, predstavlja alat meke moći. Školarina za punu akademsku godinu iznosi 30.000 evra. U saopštenju poslatom mejlom, Koledž Evrope rekao je za Euronews da će "u potpunosti sarađivati sa vlastima u interesu transparentnosti i poštovanja istražnog postupka".

Učestvovala je i u dijalogu Beograda i Prištine koja je na toj funkciji zamijenila baronicu Catherine Ashton, kada je 2014. godine izabrana na mjesto visokog komesara EU za spoljnu politiku i bezbjednost.

Za vrijeme njenog posredovanja podigla je razgovor Beograda i Prištine sa premijerskog na nivo predsjednika, ali ipak nije uspjela da sprovede Briselski sporazum, koji je potpisan za vrijeme mandata njene prethodnice baronice Ashton. Nije uspjela ni da izvrši pritisak kako bi se formirala Zajednica srpskih opština, kamen spoticanja koji je do danas samo "porastao".

Saninno službovao i u Beogradu

Stefano Saninno je italijanski diplomata i visoki zvaničnik EU sa decenijama iskustva u međunarodnoj politici i evropskim institucijama. Rođen je 24. decembra 1959. u Portičiju (Italija), a diplomirao je političke nauke na Univerzitetu u Napulju.

Nakon ulaska u italijansku diplomatsku službu 1986, Saninno je tokom 1990-ih i ranih 2000-ih radio na značajnim pozicijama - između ostalog bio je zamjenik šefa misije u Ambasadi Italije u Beogradu (1994–1996), ambasador i šef misije OSCE u Beogradu (2001–2002), a kasnije savjetnik i visoki funkcioner u italijskim ministarstvima.

Od 2002. počinje njegov dugogodišnji rad u institucijama EU: bio je u Kabinetu Predsjednika Evropske komisije, zatim obavljao više direktorskih funkcija u oblasti spoljne politike, trgovine, odnosa sa Latinskom Amerikom, kriza i proširenja EU. Od 2013. do 2016. bio je stalni predstavnik Italije pri EU u Briselu, zatim ambasador Italije u Španiji i Andori (2016–2020). Na početku 2021. imenovan je za generalnog sekretara European External Action Service (EEAS) - glavne diplomatije Evropske unije. Tu funkciju obavljao je do januara 2025.

Od februara 2025. preuzeo je funkciju direktora Generalnog direktorata Evropske komisije za Bliski istok, Sjevernu Afriku i Persijski zaliv, pri Evropskoj komisiji, što je organ koji koordinira politiku EU prema Bliskom istoku, Sjevernoj Africi i Persijskom zalivu.