Za manje od jedne decenije, prosječne cijene kuća porasle su za 48 posto širom EU. Evropski parlament je osnovao novi komitet za rješavanje krize, a njegova predsjedavajuća Irene Tinagli rekla je za Euronews da ima puno manevarskog prostora.
ADVERTISEMENT
Od obezbjeđivanja sredstava za jačanje održivog i pristupačnog stanovanja do renoviranja starih zgrada, Evropska unija ima alate za rješavanje stambene krize koja pogađa građane u cijelom bloku – ali ne bez političke volje i saradnje između suprotstavljenih političkih grupa, rekla je za Euronews zastupnica EP Irene Tinagli (S&D/Italija).
"Vidim neke političke grupe koje već kažu da je možda jedini problem izgradnja novih zgrada“, rekao je Tinagli za Euronews u intervjuu u Strazburu. “Mislim da možemo mnogo više, ali nam je potrebna politička volja.”
“Ako nema političkog dogovora o rješenjima, onda postoji rizik da smo stvorili iluziju da nešto možemo učiniti”, dodala je.
Tinagli predsjedava novim posebnim komitetom Evropskog parlamenta za stanovanje, koji će u narednoj godini raditi na razvoju rješenja i preporuka za prvog povjerenika EU za stanovanje Dana Jorgensena, čiji portfelj također pokriva energetiku.
Jorgensenov mandat za naredne četiri godine uključuje stvaranje panevropske investicione platforme za pristupačno i održivo stanovanje, prilagođavanje pravila o državnoj pomoći, predstavljanje prvog evropskog plana pristupačnog stanovanja i razvoj Evropske stambene strategije za poboljšanje ponude novih domova.
"Nadam se da će Evropska komisija biti ambiciozna i predložiti ne samo jednu inicijativu, već sveobuhvatan paket, jer [stambena kriza] je višestruko pitanje“, rekao je Tinagli, koji je školovan za ekonomista.
Između 2015. i 2023. prosječne cijene stanova u EU porasle su za 48 posto, dok su zakupnine porasle za 18 posto između 2010. i 2022. Jedan od faktora koji je doprinio bio je porast kratkoročnih najma, koji su kuće uklonili s tržišta, prema istraživačkoj službi Evropskog parlamenta.
Ipak, uticaj stambene krize ne osjeća se podjednako u svim zemljama i gradovima, s velikim razlikama između zemalja članica poput Mađarske, gdje su cijene kuća porasle za 173 posto za manje od jedne decenije, i drugih poput Finske, gdje su cijene porasle za samo 5 posto.
“Ne želim reći da Evropska unija ima čarobni štapić ili rješenje koje odgovara svima, jer se svaka zemlja suočava s jedinstvenom situacijom, ali možemo ponuditi dublje razumijevanje problema i rješenja koja bi mogla funkcionirati u različitim kontekstima”, rekao je Tinagli.
Parlamentarni odbor neće imati zakonodavnu moć, ali ima zadatak da mapira stambene potrebe, analizira postojeće politike širom EU i radi sa državama članicama, gradovima i regijama na razvijanju rješenja.
"Ovo vidim kao priliku da se [regionalne vlade] dovedu ovdje, i smanji jaz između EU i gradova u kojima ljudi zapravo žive", rekao je Tinagli.
Također je istakla važnost razumijevanja načina na koji stambeno tržište funkcionira i šta je pošlo po zlu tokom godina da bi se stvorila trenutna kriza.
“Ako izgubite iz vida primarni cilj – obezbjeđivanje domova za ljude – onda je nešto otišlo u pogrešnom smjeru. Razumjeti ovo je najambiciozniji dio”, rekla je.
I rastući troškovi života i ekonomske posljedice pandemije covida bili su ključni faktori koji su utjecali na birače na evropskim izborima 2024. Rezultati su pokazali pomak udesno, pri čemu je grupa krajnje desnice Patrioti za Evropu (PfE) postala treća najveća snaga u Evropskom parlamentu.
Od Lisabona do Madrida, građani su izašli na ulice tražeći bolje uslove rada i pristup pristupačnom stanovanju. Ovo rastuće nezadovoljstvo je pojačalo političku pažnju po tom pitanju, ali je također podstaklo društvene nemire.
Analitičari sugerišu da su ovi nemiri stvorili klimu od koristi ekstremističkim strankama.
"Dok su stranke lijevog centra tradicionalno rješavale stambeni problem kroz sočivo nejednakosti i socijalne politike, radikalne desničarske stranke počele su da iskorištavaju to pitanje i koriste migracione politike za rješavanje stambene krize", navodi se u analizi istraživačkog centra European Policy Center sa sjedištem u Briselu.
Stambena kriza u EU možda je doprinijela "osjećaju odvojenosti od Evropske unije ili tradicionalnih stranaka" jer ljudi smatraju da su njihove primarne potrebe zanemarene, složio se Tinagli.
"Dakle, mogli bi se obratiti onima koji, uprkos tome što nemaju stvarna rješenja ili upravljačko iskustvo, iskorištavaju nezadovoljstvo za vlastitu političku korist“, tvrdi socijalistički poslanik.
Međutim, ako ova kriza služi kao poziv na buđenje za EU i njene političare, “Mislim da nije sve loše”, zaključio je Tinagli.