Birališta su otvorena u Bjelorusiji na predsjedničkim izborima na kojima je gotovo sigurno da će sadašnji predsjednik Aleksandar Lukašenko osvojiti sedmi mandat.
ADVERTISEMENT
I glasanje je počelo nakon perioda gotovo nepostojeće izborne groznice. U glavnom gradu Minsku, gotovo je potpuno odsustvo bilborda koji promovišu kandidate i bilo je malo načina za vođenje kampanje, piše Euronews. Čak je i sam Lukašenko djelovao nezainteresovano za proces.
"Ne pratim izbornu kampanju," rekao je ranije ove sedmice u državnoj fabrici automobila. "Nemam vremena."
Sedamdesetgodišnji Lukašenko, kojeg često nazivaju 'posljednjim diktatorom Evrope', vlada Bjelorusijom gvozdenom šakom od 1994. godine.
Mnogi od njegovih političkih protivnika su ili zatvoreni ili su pobjegli u inostranstvo.
"U Bjelorusiji vlada depresivno raspoloženje. Većina ljudi koji su ranije aktivno protestovali i izražavali svoje političke stavove sada su zastrašeni", rekla je Darja Rudkova, Bjeloruskinja koja živi u egzilu.
Na posljednjim izborima 2020. godine Lukašenko je proglašen pobjednikom sa 80% glasova. To je izazvalo optužbe za prevaru u glasanju, višemjesečne proteste i oštre akcije koje su dovele do 65.000 hapšenja.
Opozicionari su zatvarani ili primorani da pobjegnu.
Ovog puta, sedam miliona registrovanih birača u zemlji može birati između pet kandidata, od kojih se samo jedan smatra kritičnim prema Lukašenkovoj vladavini i bliskim vezama Bjelorusije sa Rusijom.
Nezavisni kandidat Hanna Kanapatskaya rekla je: "Bjelorusi i Bjelorusija zaslužuju da žive u slobodnoj, nezavisnoj, demokratskoj zemlji. Da imaju budućnost u kojoj se poštuju ljudska prava."
"Ne tučem se sa policajcima jer je to zločin. Ali to ne znači da podržavam politiku sadašnjeg rukovodstva zemlje."
Iako Lukašenkov trenutni mandat — njegov šesti — ističe tek na ljeto, on je odlučio da izbore pomjeri od avgusta do januara, koji je u Bjelorusiji veoma hladno.
Prema bjeloruskom političkom analitičaru Valeryju Karbalevichu, ovo je proračunat pokušaj da se demonstranti odvrate od izlaska na ulice u znak protesta zbog izbornih rezultata.
"Neće biti masovnih protesta u ledenom januaru", rekao je on.
Lukašenko je blizak saveznik ruskog predsjednika Vladimira Putina i oslanja se na subvencije i političku podršku Moskve kako bi održao vlast u Bjelorusiji.
Dok se godinama dogovarao sa Kremljom za dodatne subvencije, Lukašenko je povremeno pokušavao da umiri Zapad ublažavajući represiju u svojoj zemlji. Ali ova taktika je okončan
a nakon što je pokrenuo nasilno suzbijanje neslaganja nakon izbora 2020.
Desetine hiljada Bjelorusa su uhapšene, a hiljade su pretučene od strane policijskih snaga u sveobuhvatnoj akciji države. Paralelno, stotine nezavisnih medija i nevladinih organizacija su zatvorene i stavljene van zakona.
Kao odgovor, Zapad je sankcionisao Bjelorusiju. Takve sankcije toj zemlji su pojačane nakon što je otkriveno da Rusija koristi svog susjeda da zaobiđe evropske sankcije uvedene Moskvi zbog sukoba u Ukrajini u punom obimu 2022. godine.
EU je sankcionisala 287 pojedinaca — uključujući samog Lukašenka — u Bjelorusiji, kao i 39 entiteta.
Evropska komisija je u petak izbore opisala kao "potpunu laž".
"Oni nisu izbori kada već znate ko će pobijediti. EU nastavlja da podržava bjeloruski narod. Takođe nastavljamo da vršimo pritisak na režim", rekla je portparolka Komisije za vanjske poslove Anitta Hipper.
Komisija je prošlog mjeseca saopštila da daje 30 miliona evra za podršku civilnom društvu u Bjelorusiji, a da je već obezbijedila 140 miliona evra od 2020.
Što se tiče onoga što je ostalo od opozicije, aktivisti za ljudska prava kažu da zemlja drži oko 1.300 političkih zatvorenika iza rešetaka. Među njima je i dobitnik Nobelove nagrade za mir Ales Bialiatski, osnivač grupe za ljudska prava Viasna.
„Kroz brutalnu kampanju protiv svih neslaganja, vlasti su stvorile zagušujuću klimu straha, ućutkavajući sve i svakoga ko izaziva vladu“, rekla je Marie Struthers, direktorica Amnesty Internationala za istočnu Evropu i centralnu Aziju.
Snažan u sovjetskom stilu
Bjelorusija je bila dio Sovjetskog Saveza sve do njegovog raspada 1991. Slovenska nacija od 9 miliona ljudi je stisnuta između Rusije, Ukrajine, Letonije, Litvanije i Poljske — pri čemu su posljednje tri članice NATO-a. Tokom Drugog svjetskog rata okupirala ih je nacistička Nemačka.
Lukašenko, bivši direktor državne farme, prvi put je izabran 1994. godine, uzjahavši val gnjeva javnosti pred katastrofalnim padom životnog standarda nakon haotičnih reformi slobodnog tržišta. Obećao je da će se boriti protiv korupcije.
Otvoreni obožavalac Sovjetskog Saveza, Lukašenkova vlada nadgleda kontrolu ekonomije u sovjetskom stilu i aktivno obeshrabruje upotrebu bjeloruskog jezika — u korist ruskog. Lider je takođe natjerao zemlju da napusti svoju crveno-bijelu nacionalnu zastavu, u korist zastave slične onoj koju je koristila kao sovjetska republika.
Najviša bezbjednosna agencija Bjelorusije propagira strah, zadržavajući svoje ime KGB (Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti) iz sovjetskog doba. To je ujedno i jedina država u Evropi koja podržava smrtnu kaznu, a egzekucije se izvode hicem u potiljak, piše Euronews.
U februaru 2022. godine, Lukašenko je dozvolio Rusiji da koristi bjelorusku teritoriju za napad u Ukrajini, kasnije je pristao da ugosti dio ruskog taktičkog nuklearnog oružja.