Prije godinu dana javnosti je postalo poznato da se Stara maslina na Mirovici u Baru suši i da je njen opstanak upitan, a nakon godinu dana intenzivne brige o njoj stižu ljepše vijesti, ona se oporavlja, vodi se briga o svakom dijelu stabla, a mladi izdanci rastu i iz najstarijeg dijela stabla.
ADVERTISEMENT
Stara maslina je kulturni i prirodni spomenik i jedan od simbola Bara, a ove godine proslaviće 2250. rođendan. Zaštićena je zakonom, a 2020. godine je proglašena zaštićenim područjem od lokalne Skupštine opštine (SO). Park i prostor oko Stare masline rekonstruisani su odlukom SO Bar iz 2005. godine.
Crnogorske Vijesti pišu da je u januaru prošle godine stanje Stare masline pokrenulo brojne debate i zabrinutost za njeno zdravlje, što od lokalnih udruženja maslinara, što od građana Bara i šire javnosti. Tada je bila pod nadležnostima Kulturnog centra koji je na upravljanje dao Društvu maslinara Bar.
Lokalni maslinari tvrdili su da su na probleme sa stablom upozoravali još prije četiri godine, ali da nije bilo sluha nadležnih. Sa zvaničnih adresa u Baru nije pojašnjeno ko je odgovoran za stanje u kojem se ona tada nalazila. Nakon toga, Stara maslina data je na upravljanje novom barskom preduzeću “Kuća Maslina”.
Stablo Stare masline je dug vremenski period bilo pod jakim stresom uzrokovanim brojnim eksternim i internim faktorima. Stručnjaci su sada veoma zadovoljni progresom u odnosu na prethodnu vegetacionu sezonu i sprovešće brojne aktivnosti u naredna tri mjeseca, te se nadaju još vidljivijim rezultatima
Direktorica “Kuće maslina” Marija Markoč, diplomirana agronomkinja, sudska vještakinja u oblasti maslinarstva i uljarstva, mediteranskog voćarstva i melioracije zemljišta i sertifikovana somelijerka za djevičanska maslinova ulja kazala je Vijestima da je njihov tim sproveo značajan broj aktivnosti koje su urodile plodom i zdravstveno stanje je “itekako poboljšano od dana preuzimanja obaveze upravljanja”.
Kako je navela, to se može vidjeti zahvaljujući izmlađenom vegetativnom porastu, mladom lišću i velikom broju lateralnih izdanaka iz donjeg dijela stabla, zone korijenovog vrata.
Krajem 2023. i početkom 2024. godine sprovedeni su opsežni radove na odvođenju površinskih voda i snižavanju nivoa podzemnih voda, uvodeći drenažu.
“U saradnji sa renomiranim agronomima iz regiona, iz Hrvatske, ali i u konsultaciji sa vrhunskim stručnjacima u svijetu maslinarstva iz Međunarodnog savjeta za maslinu sa sjedištem u Madridu, sprovedeni su intenzivni agrotehnički i pomotehnički radovi, a o pravovremenom i blagovremenom izvođenju tih radova starao se naš tim”, ispričala je Markoč.
Ti radovi podrazumijevaju sanitarnu rezidbu, zaštitu stabla i krošnje u vrlo kontrolisanim uslovima, zalivanje zemljišta biopreparatorima i biostimulatorima, sve radi pobuđivanja korijenovog sistema iz više navrata.
U oktobru prošle godine uspješno je sprovedena konzervacija i impregnacija neživog dijela stabla Stare masline od konzervatora Živka Radovića.
Ta aktivnost je bila neophodna, ocijenila je Maroč, uzimajući u obzir da stablo Stare masline ima “suvi dio” koji je posljedica požara koji su nastupili u toku 20. vijeka i aktivnosti koje je "Kuća maslina" sprovela će trajno zaštiti taj dio drveta od daljeg propadanja.
“Intenzivne analize zemljišta koje smo sproveli na jesen 2024. godine, u saradnji sa Inovaciono-preduzetničkim centrom “Tehnopolis”, su pokazale da zemljište oko samog stabla, sa hemijskog aspekta, ne predstavlja supstrat koji omogućava nesmetan razvoj i napredak stabla, što je rezultat neadekvatnog upravljanja u prethodnom periodu, te konstantnog sabijanja tla usljed ulaska turista i posjetilaca u zeleni dio oko samog stabla, što je zabranjeno odmah nakon što je naše društvo preuzelo brigu i staranje nad stablom”, kazala je direktorica "Kuće maslina".
Radi poboljšanja fizičko-hemijskog sastava zemljišta, nedavno su se odlučili na kopanje tla na dubini od 10 centimetara pri samom stablu, povećavajući dubinu kopanja do 50 centimetara pri obodu zelenog pokrivača.
Tim zahvatom poboljšan je vodno-vazdušni režim zemljišta, uzimajući u obzir to što su izvršili ponovno unošenje mješavine humusa i silikatnog pijeska, što je u prvom kvartalu 2024. godine dalo dobre rezultate u vidu porasta brojnih novih, mladih izdanaka.
“Još detaljnije analize zemljišta i biljnog materijala trenutno sprovodimo u saradnji sa partnerskom institucijom, Agronomskim fakultetom Sveučilišta u Zagrebu”, istakla je Markoč.
U oporavak masline uključili su se i eksperti krovne maslinarske institucije, Međunarodnog savjeta za maslinu iz Madrida, a sarađivali su i sa Univerzitetom u Kordobi, koji su se na licu mjesta upoznali sa problematikom u kondicionom stanju stabla Stare masline krajem novembra 2024. godine.
Tada su iz "Kuće maslina" sa njima napravili plan sprovođenja agrotehničkih i pomotehničkih mjera u toku 2025. godine, ali i izvršili genetsko ispitivanje biljnog materijala, koje je još jednom potvrdilo autentičnost sortimenta i dokazao da je stablo Stare masline posve drugačije od ostalih stabala starih maslina u Crnoj Gori, ali i na Mediteranu.
“U saradnji sa već dokazanim stručnjacima, kolegama iz Vodnjana, koji imaju višedecenijsko iskustvo u fitomedicini i pomotehnici autohtonih, drevnih stabala maslina, u nastupajućem periodu planiramo blagu korektivnu rezidbu grana prije kretanja vegetacije, veoma blago đubrenje azotnim đubrivima u cilju snižavanja pH vrijednosti tla, prisutna alkalna reakcija, te pravovremenu zaštitu pesticidima dozvoljenim u organskoj i integralnoj poljoprivrednoj proizvodnji, a sve u cilju preventivne zaštite od napada prouzrokovača bolesti i štetočina”, prepričala je sagovornica Vijesti.
Kao i ostala stabla masline, i Stara maslina ima snažan autoregenerativni potencijal, te pobuđivanjem spavajućih adventivnih pupoljaka dolazimo do mladih izdanaka koji niču upravo iz najstarijeg dijela stabla, čime se potvrđuje aktivnost i “život” najstarijeg dijela stabla Stare masline.
“Nažalost, ovom se zahtjevnom aktivnošću prethodni upravljači nisu bavili na pravi način, te je proces pobuđivanja pupoljaka dugotrajan i iziskuje posvećenost i znanje, koje nesebično dijelimo, ali i ga i svakodnevno unapređujemo, zahvaljujući ostvarenoj mreži ekspertskih kontakata širom svijeta", poručila je Markoč.
Osim toga, "Kuća maslina" u skladu sa Planom upravljanja stablom Stare masline za 2025. godinu, planira niz aktivnosti kojim će se obilježiti 2250. rođendan barske zaštitnice, nabavku digitalnog totema i kreiranja audio rute “Putevima barskih maslina”, u cilju proširenja turističkog sadržaja, poboljšanju pristupačnosti licima za otežanim kretanjem Spomeniku prirode, te obezbjeđivanja visokog stepena sigurnosti samog Spomenika prirode.
Takođe, kako je kazala Markoč, kontinuirano rade na povećanju broja posjetilaca Staroj maslini kroz nuđenje degustacionih tura - uživanje u ukusu i mirisu ekstradjevičanskih, domaćih maslinovih ulja u okviru Spomenika prirode i u "Kući maslina", koja predstavlja sastavni dio ponude posjete predmetnom Spomeniku prirode.
Još jedan zadatak u toku 2025. godine je prenijeti ožiljenu reznicu Stare masline na Mirovici u Italiju i u Grčku, kako bi krasila tzv. “parkove mira”, koji okupljaju sadni materijal razmnožen upravo sa najstarijih i najreprezentativnijih stabala maslina širom svijeta.