Deset dana uoči obilježavanja 9. januara, koji Republika Srpska slavi kao svoj dan, mnogo je nedoumica u javnosti, a dosta manje političke priče nego prethodnih godina. Praznik koji osporava Ustavni sud BiH slaviće se i ove godine, poručuju s Trga Republike Srpske. Opozicija je pak stava da je vlast “podvila rep” zbog dogovora s Amerikancima.
ADVERTISEMENT
“Republika Srpska majka junaka” – slogan je pod kojim se ove godine obilježava Dan Republike Srpske. Praznik zbog kojeg je rukovodstvo entiteta dospjelo na američku crnu listu, te zbog kojeg je otpočeo lanac sankcija 2017.godine.
Devet godina poslije, 9. januar slavi se četiri dana, ali bez prevelike pompe. Obilježava se, po prvi put, uz "Dan boraca Odbrambeno-otadžbinskog rata”.
“Plan za 9. januar kao i svake godine - obilježavamo Dan Republike. Mislim da je donesena odluka da će to biti peti, osmi i deveti. Petog u Trebinju otvaramo novu bolnicu, osmog imamo otvaranje Centralnog spomen-obilježja u Banjaluci, akademiju, a devetog defile. Tako da apsolutno želimo koliko je god to moguće da se taj praznični dio osjeti u Republici Srpskoj, ne znam otkuda su bile te spekulacije da neće biti proslave," rekao je Savo Minić, premijer RS.
Na čelu organizacionog odbora za proslavu Devetog januara svih prethodnih godina - do prošle, bio je predsjednik Republike Srpske. Za 2025. godinu imenovanje je na sebe uzela Narodna skupština RS, po prvi put svojim zaključkom, a članove Odbora činili su najviši zvaničnici Republike Srpske. Za 2026. godinu sve će u ruke resornog ministarstva.
“Mi imamo Organizacioni odbor koji je zadužen za sve proslave, to je Organizacioni odbor Ministarstva rada i boračke zaštite, on proslavlja i 'Koridor' i to sve ostalo. Potpuno je logično da to bude na taj način organizovano kao i svi drugi datumi. Postoji Olduka Vlade koja nije mijenjana od ranije da se to proglasi neradnim danom, tako da, mi smo izbjegli da nas neko inkriminiše, a pokazujemo jednu vrstu dostojanstva. Jeste li ikada čuli neku ružnu riječ za 9. januar tokom proslavljanja o bilo kojem narodu u Federaciji BiH? Ne, samo slavimo svoje. Zna li se ko će predati raport? To je tehničko pitanje,” kaže Nenad Stevandić, predsjednik NSRS.
S druge strane, predstavnici opozicije tvrde da više ne postoji Odbor za proslavu 9. januara. Postavljaju pitanje, da li je to dio nagodbe sa američkom administracijom?
“Bilo bi dobro da objasnite narodu, zašto su svi pobjegli i zašto ni Dodik ni Višković ni drugi ne žele da budu dio Organizacionog odbora za obilježavanje Dana Republike? Da li je to strah od Amerikanaca da im se ne vrate sankcije ili je nešto drugo u pitanju? Od silne Vlade i silnih ministara što bi rekao Njegoš svi junaci nikom ponikoše i u crnu zemlju propadoše,” kaže Nebojša Vukanović, predsjednik Kluba poslanika Liste za pravdu i red.
Podsjećamo, odlukama Ustavnog suda BiH 9. januar u dva navrata proglašen je kao neustavan uz obrazloženje da ovaj praznik diskriminiše druga dva konstitutivna naroda jer je ujedno i vjerski praznik. Republika Srpska je na referendumu u septembru 2016. godine glasala za proslavu osporenog praznika. Ustavni sud je i referendum proglasio nezakonitim. U decembru iste godine, Narodna skupština Republike Srpske donijela je Zakon kojim se propisuje da je 9. januar sekularni praznik i da će Vlada RS odlučiti kako će se on obilježavati. Američke sankcije koje su uvođene zvaničnicima RS, između ostalog i zbog navodnog antidejtonskog djelovanja, ukinute su u oktobru.