Evropski parlament će sutra glasati o prijedlogu da se trgovinske povlastice za određene poljoprivredne proizvode iz zemalja Zapadnog Balkana produže do 2030. godine, čiji je cilj da se osigura održivi ekonomski razvoj partnera iz regiona.
ADVERTISEMENT
Postojećom uredbom EP i Savjeta EU, koja važi do 31. decembra, voće i povrće koji se izvoze iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova*, Crna Gore, Sjeverne Makedonije i Srbije oslobođeni su specifičnih carina i omogućava se pristup globalnoj carinskoj kvoti za vino porijeklom sa Zapadnog Balkana.
Evropska komisija je preporučila da se nastavi podrška ranjivim ekonomijama u regionu Zapadnog Balkana tako što će primjena Uredbe o izuzetnim trgovinskim mjerama za zemlje i teritorije koje učestvuju u Procesu stabilizacije i pridruživanja ili su povezane sa njim biti produžena za pet godina, do 31. decembra 2030. godine.
Odbor za međunarodnu trgovinu je u oktobru usvojio izvještaj izvjestioca Chrisa van Dijka o prijedlogu izmjene te uredbe i preporučio da Evropski parlament usvoji taj prijedlog.
Produženje do 2030. predstavlja prijedlog koji "balansira kontinuitet, odgovornost i pravnu sigurnost" i pruža Zapadnom Balkanu i ekonomskim operaterima "ograničen pristup osnovnom tržištu uz zadržavanje odgovarajućih mehanizama uslovljavanja", objavljeno je na sajtu Evropskog parlamenta.
Dodaje se da je produženje ovih mjera u skladu sa Planom rasta EU za Zapadni Balkan koji ističe bližu integraciju regiona u jedinstveno tržište EU.
Da bi zemlje regiona mogle da koriste te povlastice, moraju da poštuju definiciju proizvoda sa porijeklom, da se obavežu da neće povećavati carine ili ograničenja na proizvode uvezene iz EU i da neće "učestvovati u teškim i sistemskim kršenjima ljudskih prava, uključujući osnovna prava radnika, i da će poštovati principe demokratije i vladavine prava".
Takođe treba da sprovode ekonomske reforme i da sarađuju sa drugim zemljama, posebno na uspostavljanju regionalnog područja slobodne trgovine.
Evropska komisija može da predloži potpunu ili djelimičnu suspenziju trgovinskih povlastica ako zemlja ne ispunjava svoje obaveze.
Trgovina između EU i zemalja zapadnog Balkana je 2024. iznosila više od 83 milijarde eura. Evropska unija je vodeći trgovinski partner regiona, sa udjelom od gotovo 78 odsto u ukupnom izvozu regiona i 59 odsto njegovog uvoza.
Kako izvjestilac Van Dijk ističe u obrazloženju prijedloga, trgovina obuhvaćena ovim mjerama je od 2018. do 2024. uvećana za više od 125 odsto, 60,5 miliona eura na 137 miliona evra.